Selasa, 13 Juli 2010 | By: Babad Sunda

Pusaka Ki Sakawayana (Ajisaka)

Manuscript Pelepah Lontar

1. Judul : Pusaka Ki Sakawayama
2. Ukuran : Panjang 33 cm, lebar 7 cm, tebal 4 cm
3. Bahan : Pelepah lontar
4. Warna : Coklat tua
5. Jumlah halaman : 1 (satu)
6. Baris : 6 (enam)
7. Hurup : Aksara Sunda / Jawa Kuna
8. Bahasa : Jawa Pesisir
9. Jenis isi : Prosa
10. Pemilik : Ucang Sumardi
11. Alamat pemilik : Dusun/Desa Serang, Kematan Cimalaka,
Kabupaten Sumedang


TRANSLITERASI

punika p(u) saka ki sakawayana / kabene woten nama // sunan putih tanpa nyawa
// O // susunan jati langgeng // susunan jati wisesa / O // susunan panyinget // o //
batara susuk tunggal // O // batara sangkan waya // O // batara sangkan tapa ///
pejeban harib baya // sa (n) tohan reban ///
/// halat ngabehi nayapatra cikupa // da/len/(m) ngabehi nayapat (r) a muhara

TERJEMAHAN

inilah pusaka / peninggalan Ki Sakawayana, biar ada nama, Sunan Putih tanpa
nyawa, Susunan Jati Langgeng, Susunan Jati Wisesa, Susunan Panyinget, Batara
Susuk Tunggal, Batara Sangkan Waya, Batara Sangkan Tapa, di luaran (?) Harib
Baya, Santoan Reban mendiang Ngabehi Nayapatra Cikupa, Dalem Ngabehi
Nayapatra Muhara.






Sumedang, 7 Pebruari 1989



S. HADI








Buk Sakawayana


punika p(u) saka ki sakawayana / kabene woten nama // sunan putih tanpa
nyawa // O // susunan jati langgeng // susunan jati wisesa / O // susunan
panyinget // o // batara susuk tunggal // O // batara sangkan waya // O //
batara sangkan tapa /// pejeban harib baya // sa (n) tohan reban ///
/// halat ngabehi nayapatra cikupa // da/len/(m) ngabehi nayapat (r) a muhara

(1) punika sajarah sakawayana, carita sunda den martabat, utawi iku
sundeweke. Sadurung ngersakaken sawiji-wiji masi luwang-liwung, nu
lihana, namahing kang ingaranan sanghiyang tubu lan kangingaranan
sanghiyang hopore. nuli birohe -
5. hing gusti ing deweke, ngandika ing dalem deweke, roh biru pepek sawijiwiji
ing dalem gusti. nuli hanyipta cahaya saking tengen dadi sarangenge, lan
hanyipta cahaya saking tengen dadi wulan. sarangenge eroh hing sijwetan,
roh nama, hing kalih rong welas tahun, nuli hanyiptalemah saking sar -
10. ta titihan gumantung tanpa cantelan, karana witing eroh. sasakala lan ana
sang batara tanpa rupa. nuli pendika gusti ing deweke, lan ana nama sang
batara jati langgeng lan
(2) batara tanpa nyawa. nuli hanyipta rupa kang nyata asal peteng perkara,
kang ingaranan batara panyinget lan batara sakawayana, eroh ana lemah
saga dua. parlih nem tahun, nuli nanyipta bumi langit, sarta bumi sang
mawa kangingaranan naga
5. ra nusa. tapak sarta kutane pitung lapis, lalakone limang wengi. kandele
luhure lalakone limang, dina hing malikane roh papat kalima pancer.
lanang titiga, wadon satunggil. nuli ngandika titiyang papat dening
batara, dinagalanan kang sepuh, lunga hing mesah, lamang
10. kang panengah langkahing bumi panibal hing ngulon. lanang kang anom
langkahing basisir, kang wadon lungi hing karang dukuh. sawure roh
batara nyandak nama ki pariya tangga, sarta henggo
(3) udeng ireng, sinjang ireng, nuli lunga hanggawa cis, dating bumi panibal,
sarta den cepengan cis dadi sagara anakan. nuli hanyipta gunung taraju,
karana hamimbang alam dunya. Nuli hanyipta sagara gede, sarta den
keproken pa-
5. nangane dadi sagara kaya sawah ngotak-ngotak. wus pepek nusa tiga
puluh tiga, nuli gisikaken panangane, wus dadi sagara kaya mangkin,
tatapi durung ana eusine, karana eusina mung saleman alloh taala.
hagawe sagara anakan ijrah sawelas gerehuli tahun. nuli hanyipta
gunung
10. munaroh hingaranan titihan panggungan kancana. nuli hanyipta basisir
kalapa genep, ditengah dingaranan leutak si balagadama. nuli disaur
titiyang papat dening
(4) batara, datang munaroh, sarta tanpa warisan, karena batara ajeng merad.
warisan lanang kangsepuh; cis hiji,
surban hiji, bende titiga, kerang hiji, cingcin hiji, bedug hiji, kuda pun
boweh hiji, kuda bulu landak hiji
5. munding bulu hiris hiji, sarubang sarangka awak hiji, salumpir sarangka
bitis hiji, jamang kere hiji, teregos hiji, cilo-cilo hiji, umbul-umbul kadut,
badawang batok hiji. saparantayan warisan kang wadon; jangjang hiji,
cupu hejo tujuh lapis hiji, sinjang batik hiji,
10. kacip hiji. warisan lanang panengah; pedang sakawayana hiji, kalapa
sahulu, lantenan sabatekan. warisan lanang kang anom; pedang damar
murug hiji, kuda ireng hiji. nuli merad

(5) batara lawas-lawas teka malih ing awing-awang, sarta metu ning
cikaringet,sarta den gisikdadi sagara kidul. Karana kidul eroh tengen.
Metu cikaringet citangis, den gisik dadi orang dadi sagara kaler. karana
kaler roh kiwa. sarta ana
5. wates lor kidul. sawuse roh hanyiptagunung patang puluh hing nusa jawa,
nuli batara hingaranan ratu kancana. lakune ngajajah nusa tigang puluh
tiga lawase salapan ratus tahun. nuli ratu kancana dicipta dening batara,
dadi sipat langgeng gagang pangot, dipernahkeun di gunung licin. sawuse
eroh
10. batara sakawayan hagenti sareat maring perbu harismaung, lan perbu
harismaung dipernahkeun di gunung halimun. hanyangga pajajaran,
perbu taji dipindahkeun hing
(6) sumedang dadi papatok pajajaran. batara arep rumbak pajajaran, nuli
perbu milihaling sakawayana, sarta henggawa cacah saking papajaran
pitung somah. perbu harismaung henggawa ratnagumilang, hapuputra aji
mantri, aji mantri apuputra
5. lanang papat istri dua; hiji satowangan kadang serang, garwane apun ayu
ajeng sawista. kapindo santowan sowana buwana, garwane apun ayu
ajeng wanisah. kaping telu santowan pergong jaya, kang carita hing
taraju, kaping pat santowangan jaga baya, istrine apun ayu ajeng alisah,
hapuputra istri hiji, apun
10. pananjung, apun pananjung digawa dening susuhunan mangkurat,
hapuputra raden doberes. santowangan kadang serang hapuputra
tanduran sawita, hapuputra
(7) dua, embah gede lan embah tumu. santowangan sawana buwana hapuputra
tanduran mataram, tanduran mataram hapuputra kiriya manggala, hing
sakawayana sumedang. darma manggala hing talaga, kampung windu
sakti. kiriya hing sumedang,
5. anta manggala hing sakti barang. santowangan jaga baya hapuputra kiyai
perlaya, istrine tanduran saka. tanduran saka hapuputra naya manggala,
istrine embah putrid, hapuputra embah arjawayang, hapuputra embah
kidul, hapuputra pangarasan, hapuputra cakrayuda, kang dibuang hing
sumedang. malih
10. santowangan putra perbu ka ngaranan dewi wanita, hapuputra embah gede
lan kapindo embah singanurun. Punika terusna sakawayana. Sang darma
rehe, sang batara
(8) tanpa rupa, sang batara tanpa nyawa, sang batara jati langgeng, sang
batara panyinget, sang batara sakawayana, sang perbu harismaung,
hapuputra aji mantri, hapuputra genep; santowangan kadang serang,
santowangan sawanan
5. buwana, santowangan pergong jaya, santowangan jagabaya, nyai ayu,
nyai jili. Santowangan jaga baya hapuputra ngabehi inaya manggala,
ngabehi inaya manggala hapuputra ngabehi inaya patra, ngabehi inaya
patra hapuputra inaya suta, ngabehi inaya suta
10. hapuputra ngabehi patra manggala, ngabehi patra manggala hapuputra
inaya patra, ngabehi inaya patra hapuputra ngabehi arsayuda, ngabehi
arsayuda hapuputra
(9) naya manggala, ngabehi naya manggala hapuputra nyi mas
dipantarkeba, nyi mas dipantarkeba hapuputra inaya, ngabehi ianya patra
hapuputra ngabehi nayapatra, ngabehi inaya patra kagungan saderek istri
5. hiji, nyi mas unggeng, nyi mas unggeng hapuputra ngabehi inaya patra,
ngabehi inaya patra hapuputra ngabehi iyana patra, kang dadi jagasastru
hing nagara sumedang. Tamat. Tatkala Tinulis hing dina kemis hing
tanggal kaping 14 hing bulan rayagung hing
10. tahun je, wahiyah nabi salam 1262. awodening kang nulis hingkang putra,
bapa jibah, serang wakil rama hemang kasjan, sami di serang sumedang.








TERJEMAHAN

(1) inilah sejarah sakawayana, certa sunda yang memiliki martabat,
khususnya bagi orang sunda. (sebenarnya) belum ada yang mengetahui
secara rinci, ketika (alam dunia) belum ada, juga hal lainnya, seperti ada
nama SanghiyangTubu dan nama Sanghiyang Hopore. Kemudian
dengan kekuasaan Gusti (yang diberikan) kepadaku, dalam hati aku
bicara, (demikian ceritanya),( sebenarnya) Roh Bitu itu komplit, menyatu
dengan Gusti. Kemudian (Tuhan/Gusti) mencipta cahaya di sebelah kanan
menjadi matahari, dan mencipta cahaya di sebelah kiri menjadi bulan.
Matahari adalah Roh yang terletak di timur. Roh tersebut, setelah dua
belas tahun dicipta, lalu (Tuhan) mencipta tanah yang diletakkan secara
bergantung tanpa penyangga, karena tanah memiliki roh. Asal-usul
tentang nama Sang Batara Tanpa Rupa. Lalu (dengan kekuasaanNya) aku
bicara lagi dalam hati (demikian ceritaNya), dan ada nama Sang Batara
Langgeng serta
(2) Batara Tanpa Nyawa. Kemudian (Tuhan) mencipta rupa yang asli dari
semula tidak ada, diberi nama Batara Panyinget dan Batara Sakawayana,
Roh (dua makhluk) yang berasal dari tanah. Setelah enam tahun,
kemudian (Tuhan) mencipta Bumi dan Langit, serta bumi yang
diperuntukkan bagi Negara Manusia. Kelihatan tebalnya tujuh lapis, yang
apabila ditempuh (dibuat) memakan waktu lima malam. Lama waktu
tersebut, yakni lima hari/malam, (sama lamanya) ketika mencipta Roh
Papat Kalima pancer. Tersebutlah tiga orang laki-laki dan seorang
perempuan. Lalu keempatnya berkata kepada Batara, kemudian yang
tertua pergi ke Mesah (Mekkah), laki-laki yang kedua pergi menjelajah
bumi ke arah barat. Laki-laki termuda pergi menjelajah pesisir,
sedangkan yang perempuan pergi ke Karang Dukuh. Setelah roh Batara
menamakan dirinya Ki Pariyatangga, serta memakai
(3) Udeng ireng, sinjang ireng, lalu pergi membawa cis, (ia) tiba di Bumi
Panimbal, lalu memegang cis menjadi Sagara Anakan. Kemudian
mencipta Gunung Taraju, karena pertimbangan sudah ada alam Dunia.
Kemudian mencipta Sagara Gede, serta menepuk-nepukkan tangannya
menjadikan sagara seperti sawah berpetak-petak. Setelah lengkap tiga
puluh tiga nusa, kemudian menggisikkan tangannya, menjadi segara
terkaya, tetapi tak ada isi, karena isinya hanyalah Allah yang
menakdirkan.
Pembuatan Segara Anakan itu lamanya sebelas tahun. Kemudian
mencipta Gunung Munaroh yang dinamakan Titihan Panggungan
Kancana, kemudian mencipta (lagi) Basisir Kalapa Genep, yang di
tengahya dinamai Leutak Si Balagadama. Kemudian yang keempat orang
tadi dipanggil


(4) Batara, datang di Munaroh, serta menerima warisan, karena Batara akan
kembali ke Angkasa. Warisan laki-laki tertua; Cis satu, Surban satu,
Bende tiga, Kerang satu, Cincin satu, Bedug satu, Kuda dan Boweh satu,
Kuda berbulu landak satu, Munding berbulu hiris satu, Sarubang
Sarangka Awak satu, Salumpir Sarangka Bitis satu, Jamang Kere satu,
Teregos satu, Cilo-cilo satu, Umbul-umbul kadut dan Badawang Batok
satu.
Seperangkat warisan perempuan; Jangjang satu, Cupu Hejo Tujuh Lapis
satu, Sinjang Batik satu, Kacip satu. Warisan lalaki kadua; Pedang
Sakawayana satu, Kelapa satu, Lantenan Sabatekan satu. Warisan laki-
laki termuda; Pedang Damar Murug satu, Kuda Hitam satu. Kemudian
terlihatlah
(5) Batara samar-samar terbang ke Angkasa, serta keringatnya jatuh,
kemudian digisiknya menjadi Sagara Kidul. Karena selatan adalah Roh
Kanan. (Lalu) Keluar keringat dan airmatanya, kemudian digisik menjadi
orang, jadi Sagara Kaler. Karena utara adalah Roh Kiri. Serta
berbatasan dengan Lor Selatan. Setelah Roh (Batara) mencipta Gunung
Patang Puluh di Nusa Jawa, kemudian oleh Batara diberi nama Ratu
Kancana. Melakukan perjalanan ke tiga puluh tiga nusa lamanya
sembilan ratus tahun. Kemudian Ratu Kancana dicipta oleh Batara,
menjadi sifat langgeng gagang pangot, ditempatkeun di Gunung Licin.
Setelah roh Batara Sakawayana menyatu dengan sareatnya Prabu
Harismaung, lalu Prabu Harismaung ditempatkan di Gunung Halimun.
Sebagai penyangga Pajajaran, Prabu Taji (lalu) ditempatkan di
(6) Sumedang menjadi Papatok Pajajaran. Ketika Batara mau merombak
Pajajaran, lalu Prabu memilih Sakawayana, serta membawa rakyat
Pajajaran sebanyak tujuh umpi (kepala keluarga). Prabu Harismaung
membawa (menikah) dengan Ratnagumilang, berputra Aji Mantri. Aji
Mantri berputra empat laki-laki dan 2 perempuan. Pertama, Santowan
Kadang Serang beristrikan Apun Ayu Ajeng Jawista. Kedua, Santowan
Sawana Buwana beristrikan Apun Ayu Ajeng Wanisah. Ketiga, Santowan
Pergong Jaya yang selanjutnya tinggal di Taraju. Keempat, Santowan
Jagabaya, istrinya Apun Ayu Ajeng Alisah, berputra satu, Apun Pananjun,
yang kemudian dinikahi oleh Susuhunan Mangkurat dan berputra Raden
Doberes.
Santowan Kadang Serang berputra Tanduran Sawita, berputra
(7) dua, Embah Gede dan Embah Tumu. Santowan Sawana Buwana berputra
Tanduran Mataram, Tanduran Mataram berputra Kiriya Manggala,
tingggal di Sakawayana Sumedang. Darma Manggala di Talaga di
Kampung Windu Sakti. Kiriya di Sumedang, Anta manggala di Sakti
Barang (Sukabarang?). Santowan Jagabaya berputra Kiyai Perlaya,
istrinya Tanduran Saka. Tanduran Saka berputra Naya Manggala,
istrinya Embah Putri, berputra Embah Arjawayang, berputra Embah
Kidul, berputra Pangarasan, berputra Cakrayuda, ia dibuang dari
Sumedang. Malah santowan putra Prabu kawin dengan Dewi Wanita,
berputra Embah Gede dan Embah Singanurun. Ini terusnya Sakawayana.
Sang Darma Rehe, Sang Batara
(8) Tanapa Rupa, Sang Batara Tanpa Nyawa, Sang Batara Jati Langgeng,
Sang Batara Panyinget, Sang Batara Sakawayana, Sang Prabu
Harismaung, berputra Aji Mantri, berputra enam; Santoawan Kadang
Serang, Santowan Sawana Buwana, Santowan Jagabaya, Nyai Ayu, Nyai
Jili. Santowan Jagabaya berputra Ngabehi Inaya Manggala, Ngabehi
Inaya Manggala berputra Ngabehi Inaya Patra, Ngabehi Inaya Patra
berputra Inaya Suta, Ngabehi Inaya Suta berputra Ngabehi Patra
Manggala, Ngabehi Patra Manggala berputra Inaya Patra, Ngabehi
Inaya Patra berputra Ngabehi Arsayuda, Ngabehi Arsayuda berputra
(9) Naya Manggala, Ngabehi Naya Manggala berputra Nyai mas
Dipantarkeba, Nyai Mas Dipantarkeba berputra Inaya, Ngabehi Inaya
Patra berputra Ngabehi Nayapatra, Ngabehi Inaya Patra mempunya
saudara perempuan satu, Nyai Mas Unggeng. Nyai Mas Unggeng
berputra Ngabehi Inaya Patra, Ngabehi Inaya Patra berputra Iyana
Patra, ia jadi Jagasatru di Nagara Sumedang. Tamat. Ketia ditulis pada
hari Kamis tanggal 14 Rayagung tahun Je, Hijriyah Nabi S.A.W. 1262.
Yang menulis anaknya, Bapak Jibah, di Serang, mewakili ayahanda
Hemang Kasjan, alamat sama di Serang, Sumedang.

Jika menurut Anda artikel ini bermanfaat, silahkan vote ke Lintas Berita agar artikel ini bisa di baca oleh orang lain.

17 komentar:

target='_blank'>Tutun Anwar Muhammad Dahlan mengatakan... [Reply to comment]

kang ieu sumber na ti saha?

target='_blank'>Tutun Anwar Muhammad Dahlan mengatakan... [Reply to comment]

kang buk sakawayana sumberna ti saha?

target='_blank'>Carita Ki Sunda mengatakan... [Reply to comment]

Sumber ini saya dapat dari Nonoman Karaton SumedangLarang, ketika saya menjadi sekretaris Paguyuban Kuncen Pancar Buana, meminta dan mengarsipkan nya melalui Blog Carita Ki Sunda,..memang apakah yg menjadi ketertarikan bapak di transleting pusaka Ki Sakawayana ini.???

target='_blank'>Tutun Anwar Muhammad Dahlan mengatakan... [Reply to comment]

ooohh ia,,,mgkn bpa lupa krn saya pun prnah mnjadi pengurus RWS SMD,bersma Bibing Rusmana,n sya mrasa gmbira "Buk" milik kluarga saya(Ucang Sumardi)beralamat di Dusun/Ds Serang n penah sya kerjakan(transkripsi n terjemahan)Pd thn 1979 telah di arsipkan di blog iniuntk itu sy ucapkan terima ksh yg sedalam2nya,,,smoga ada manfaat bagi kta semua...amin

target='_blank'>Carita Ki Sunda mengatakan... [Reply to comment]

RWS PUSER/ Cabang nya Om??? alhamdulillah, sama" aom,krn suatu kehormatan dpt komen dan dpt berkomunikasi langsung dgn salah satu keluarga besar dari pemilik transkip Pusaka Sakawayana dan saya mohon maaf pula,apabila saya arsipkan tanpa pemberitahuan keluarga besar pemilik transkip pusaka sakawayana,amiin semoga dgn diposting dicarita kisunda ini bisa lebih dirasakan mamfaatnya oleh banyak orang,.sekali lagi saya haturkan banyak terima kasih.

target='_blank'>Tutun Anwar Muhammad Dahlan mengatakan... [Reply to comment]

maaf baru jawab...smoga bapa sehat selalu,salam utk klrga...oia saya pengrus RWS pusat periode 2000/2005,,skrg saya dBandung,saya ingin mengabarkan sakawayana,n terus dikembangkan n bapa bisa membaca n mengamati di Galura minggu 2,3,4 2011...n http://adiaryra.blogspot.com/ terimakasih......

target='_blank'>Unknown mengatakan... [Reply to comment]

eyang sakawayana...

miss u...

target='_blank'>Unknown mengatakan... [Reply to comment]

assalamualaikum,,,saya mo tahu urutan dr eyang sakawayana / silsilah eyang sakawayana,,,,mohon bantuannya kang?.... saya heruman dr ciamis,,,wassalmualaikum

target='_blank'>Kabayan mengatakan... [Reply to comment]

Al-Fatihah...

target='_blank'>Kabayan mengatakan... [Reply to comment]

Al-Fatihah...

target='_blank'>M.A Autowork mengatakan... [Reply to comment]

Selalu aja ada sampah kaya gini ikut nimbrung dimana mana, gak tau sopan santun

target='_blank'>Unknown mengatakan... [Reply to comment]

Eyang sakawayana.. 😇😇😇

Salam baktos kasadayana ti abdi urang bogor

target='_blank'>Unknown mengatakan... [Reply to comment]
Komentar ini telah dihapus oleh pengarang.
target='_blank'>Unknown mengatakan... [Reply to comment]
Komentar ini telah dihapus oleh pengarang.
target='_blank'>Unknown mengatakan... [Reply to comment]

Wangsa / Silsilah
1. Anak : Oyo, Ucin, Encup, Adang, Amat, Odah, Adis, Uka Rukaesih, Engkos.
2. Ayah : Wiratma + Ibu : Iya
3. Kake : Iyan + Nene : Rumi
4. Uyut : Ibon
5. Bao : Eyang Sanechafi
6. Udeg2: Rd. Singa Bangsa + Nyimas Resmi.
7. Janggawareng : Embah Rd. Tanu Manggala.
8. Prabu Gesan Ulun.

Punten bilih aya wargi anu tiasa ngalacak atanapi terang silsilah ieu, supados dilereskeun.
Manawi aya saderek abdi salam baktos.
Wass. Wr. Wbr

target='_blank'>Taf Senopati mengatakan... [Reply to comment]

Maaf apakah cerita ini yang dimaksud dengan Sakawayana adalah nama daerah yangbada di kecamatan malangbong atau bukan? Di Kecamatan Malangbong ada satu Desa bernama Desa Sakawayana. Ada juga nama daerah Cisaka, Cikupa, dan ada air cikahuripan..mohon penjelasannya..trimakasih

target='_blank'>Taf Senopati mengatakan... [Reply to comment]

Maaf apakah cerita ini yang dimaksud dengan Sakawayana adalah nama daerah yangbada di kecamatan malangbong atau bukan? Di Kecamatan Malangbong ada satu Desa bernama Desa Sakawayana. Ada juga nama daerah Cisaka, Cikupa, dan ada air cikahuripan..mohon penjelasannya..trimakasih

Posting Komentar

Pengunjung yang baik tentunya memberikan Komentar,kritik serta saran yang sopan disini, Terima kasih atas komentar dan kunjungan nya

Kembali lagi ke atas